Ang Proseso ng Imprachment

Sa Pilipinas, ang proseso ng impeachment ay nakasaad sa Saligang Batas ng 1987 (Article XI, Sections 2-3). Narito ang mga pangunahing yugto ng impeachment laban sa isang opisyal na maaaring ma-impeach (impeachable official), gaya ng Pangulo, Pangalawang Pangulo, mga Mahistrado ng Korte Suprema, mga Komisyuner ng mga Konstitusyonal na Komisyon (COMELEC, COA, at CSC), at ang Ombudsman:

1. Pagsusumite ng Impeachment Complaint

• Ang isang impeachment complaint ay maaaring isampa sa House of Representatives sa pamamagitan ng alinman sa mga sumusunod:

• Endorsement ng kahit isang miyembro ng Kamara; o

• Petisyon ng hindi bababa sa 1/3 ng lahat ng miyembro ng Kamara (kung ganito ang mangyari, hindi na daraan sa committee level at direkta nang dadalhin sa Senado).

2. Pagsusuri ng House Committee on Justice

• Ang House Committee on Justice ang unang magsusuri ng impeachment complaint upang matukoy kung ito ay:

• Sufficient in form (naaayon sa itinakdang proseso);

• Sufficient in substance (may sapat na basehan at ebidensya).

• Kung matanggap ito ng committee, susundan ito ng pagdinig at deliberasyon.

3. Pagboto ng House of Representatives

• Kapag inirekomenda ng House Committee on Justice na may sapat na basehan ang reklamo, isusumite ito sa plenaryo ng House of Representatives.

• Kailangan ng at least one-third (1/3) ng kabuuang bilang ng mga miyembro ng Kamara upang maipasa ang Articles of Impeachment.

• Kapag naaprubahan, ang impeachment complaint ay ipapasa sa Senado, na siyang magsisilbing impeachment court.

4. Impeachment Trial sa Senado

• Sa Senado, ang mga Senador ang gaganap bilang mga hukom sa impeachment trial.

• Ang House of Representatives ang magsisilbing prosecutor na maghaharap ng ebidensya laban sa opisyal.

• Ang opisyal na ini-impeach ay may karapatang magdepensa sa pamamagitan ng kanyang mga abogado.

5. Pagboto ng Senado

• Matapos ang paglilitis, boboto ang mga Senador kung dapat bang maalis sa puwesto ang nasasakdal na opisyal.

• Kailangan ng two-thirds (2/3) na boto ng lahat ng Senador upang ma-convict ang opisyal at mapatalsik siya sa posisyon.

• Kung hindi umabot sa 2/3 ang boto para sa conviction, ang opisyal ay ma-abswelto at mananatili sa kanyang puwesto.

6. Kaparusahan Kapag Nahatulang Guilty

• Kapag napatunayang guilty, mapapatalsik sa posisyon ang opisyal at maaaring pagbawalang humawak ng anumang pampublikong tungkulin sa hinaharap.

• Ang impeachment ay hindi isang kriminal na kaso, kaya’t kung may ibang paglabag na ginawa ang opisyal, maaari siyang kasuhan sa regular na hukuman.

Mga Halimbawa ng Impeachment sa Pilipinas

• Joseph Estrada (2000-2001) – Nagsimula ang impeachment trial niya, pero hindi natapos dahil sa EDSA People Power II.

• Renato Corona (2012) – Unang opisyal na na-convict sa pamamagitan ng impeachment; tinanggal sa posisyon bilang Chief Justice.

• Maria Lourdes Sereno (2018) – Sinampahan ng impeachment complaint, pero natanggal sa puwesto sa pamamagitan ng quo warranto petition sa Korte Suprema.

Konklusyon

Ang impeachment ay isang mahalagang mekanismo upang mapanagot ang matataas na opisyal ng gobyerno sa kanilang mga pagkakasala. Gayunpaman, ito rin ay isang proseso na may halong pulitika, kaya’t madalas na nagiging kontrobersyal ang mga impeachment cases sa bansa.